ครั้งแรกนักวิจัยไทยทำสำเร็จ ปลาสวายออกลูกเป็นปลาบึก

รศ.สุรินทร บุญอนันธนสาร หัวหน้าสาขาวิชาเทคโนโลยีและนวัตกรรมทางสัตว์ สำนักวิชาเทคโนโลยีการเกษตร มทส. เปิดเผยถึงที่มาของงานวิจัยการปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์ในปลา หรือ "ปลาสวายอุ้มบุญ" เป็นผลสำเร็จ เนื่องจากการขยายตัวของอุตสาหกรรมและที่อยู่อาศัยทำให้สิ่งแวดล้อมทางน้ำในปัจจุบันมีความเสื่อมโทรม ภาวะแห้งแล้ง ทำให้ปลาในธรรมชาติลดลง ปลาหลายชนิดอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์ นักวิชาการได้พัฒนางานวิจัยด้านต่าง ๆ เพื่อรักษาสายพันธุ์ปลา ให้คงความหลากหลายของสายพันธุ์ปลา นอกจากนี้ในการเพาะเลี้ยงปลาหลายชนิดยังมีปัญหาด้านการเพาะพันธุ์ เช่น ปลาขนาดใหญ่ต้องมีบ่อขนาดใหญ่ ต้องใช้น้ำมากจึงจะสามารถเพาะพันธุ์ปลาได้

ภาพ : มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

ทีมนักวิจัย มทส.จึงร่วมมือกับทีมนักวิจัยของมหาวิทยาลัย Tokyo University of Marine Science and Technology ในประเทศญี่ปุ่น ใช้เวลากว่า 5 ปี พัฒนาเทคนิคการปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์ในปลา ขณะนี้สามารถสร้างพ่อ-แม่พันธุ์ปลาสวาย ที่สามารถอุ้มบุญลูกปลาบึกได้เป็นผลสำเร็จครั้งแรกในประเทศไทย เพื่อลดข้อจำกัดและระยะเวลาในการขยายพันธุ์ตามธรรมชาติ หรือการผสมเทียมที่ต้องใช้พื้นที่ในการอนุบาลและเพาะเลี้ยงขนาดใหญ่

ภาพ : มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

 

รศ.สุรินทร กล่าวว่า สาเหตุที่เลือกวิจัยปลาสวายและปลาบึก เนื่องจากปลาบึกเป็นปลาที่พบตามธรรมชาติในลุ่มแม่น้ำโขง และเป็นปลาขนาดใหญ่ที่มีข้อจำกัดในการใช้พื้นที่ในการเพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์ และตามธรรมชาติยังมีจำนวนลดลง

ภาพ : มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

 

ส่วนปลาสวายเป็นปลาที่มีสายวิวัฒนาการใกล้เคียงกับปลาบึก มีการเพาะเลี้ยงกันอย่างแพร่หลาย สามารถเพาะพันธุ์และอนุบาลปลาสวายได้ในบ่อเลี้ยงขนาดเล็ก โดยในขั้นตอนของงานวิจัยจะสกัดสเตมเซลล์ (Stem Cell) จากอวัยวะสืบพันธุ์ปลาบึก เพื่อมาปลูกถ่ายในลูกปลาสวายเผือกอายุ 4-5 วัน แล้วเลี้ยงปลาสวายเผือกที่ได้รับการปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์ จนเป็นพ่อ-แม่พันธุ์ และนำมาเพาะขยายพันธุ์ตามธรรมชาติในบ่ออนุบาล โดยเรียกปลาสวายเผือกที่ได้รับการปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์ และสามารถผลิตลูกปลาบึกได้ว่า พ่อแม่ปลาอุ้มบุญ เบื้องต้นลูกปลาบึกและปลาสวายเผือกในครอกเดียวกัน สามารถแยกได้ด้วยการสังเกตจากสีของลูกปลา โดยปลาบึกจะมีลำตัวสีดำ ส่วนปลาสวายเผือกจะมีลำตัวสีขาวอมแดง 

ภาพ : มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

ทีมวิจัยกำลังพัฒนาให้พ่อแม่ปลาอุ้มบุญสามารถอุ้มบุญลูกปลาบึกได้ 100% ในอนาคต และเตรียมต่อยอดงานวิจัยเพื่อการพัฒนาและอนุรักษ์พันธุ์ปลาหายาก และใกล้สูญพันธุ์ต่อไป