การท่องเที่ยวกำลังแปรเปลี่ยนวิถีชีวิต "ชาวอูรักลาโว้ย"

Logo Thai PBS
การท่องเที่ยวกำลังแปรเปลี่ยนวิถีชีวิต "ชาวอูรักลาโว้ย"

หลายปีมานี้ชาวอูรักลาโว้ย หาดราไวย์ ต้องเผชิญปัญหาเนื่องมาจากการพัฒนาการท่องเที่ยวส่งผลต่อที่ทำกินและอาศัย จนเกรงกันว่าภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาจะสูญไป

เพราะยังชีพในแบบวิถีประมงพื้นบ้านทำให้งานถักสานเครื่องมือหาปลาอย่างบูบู หรือ ไซขนาดใหญ่ ยังเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับชาวอูลักราโวยจ บ้านไทยใหม่ราไวย์ อำเภอเมืองภูเก็ต นอกจากหาอยู่หากิน ยังมีหน้าที่รักษาทรัพยากรจากท้องทะเล เช่นขนาดตาข่ายของเครื่องมือหาปลาชนิดนี้ต้องกว้างไม่น้อยกว่า 3 นิ้ว เพื่อสงวนพันธุ์ปลา มรดกร่วมที่ไม่มีใครเป็นเจ้าของ

"ชาวอูรักลาโว้ย " อยู่แบบรู้ทะเลและเรียนธรรมชาติเพื่อเลี้ยงชีพ ซึ่งเดิมชาวบ้านไทยใหม่ราไวย์ร้อยทิ้งร้อยทำประมงพื้นบ้าน ระยะหลังพื้นที่เกาะรอบ ๆ มีนายทุนถือเอกสารสิทธิ์ ทะเลกว้าง ๆ หน้าบ้านจึงไม่ได้หากินง่ายเหมือนก่อน บางคนท้อขายเรือ เปลี่ยนอาชีพกันไปบ้าง แต่สำหรับคนที่ยังต้องหากินอยู่กับทะเลยังต้องใช้องค์ความรู้ในการอ่านน้ำจำลม อ่านฟ้าจำดาวอยู่ต่อไป

การสังเกตปรากฏการณ์ธรรมชาติของน้ำ ลม และ ท้องฟ้า ช่วยให้ชาวอูรักลาโว้ย กำหนดเวลาทำมาหากิน ตลอดจนคาดการณ์ภัยธรรมชาติได้แม่นยำ อะเยปาซัก-อะเยซูโรจ หรือ น้ำขึ้นน้ำลงแต่ละวันมีผลต่อวิถีประมงพื้นบ้านที่ต้องแข่งกับเวลา ขณะที่อะเยเบอชัย เกิดช่วงข้างขึ้นและแรม 11 ค่ำเป็นต้นไป เรียกว่าน้ำใหญ่ จะมีน้ำไหลเชี่ยวปลาชุม ส่วนอะเยมาดี หรือ น้ำตายในระยะข้างแรม จะทำให้น้ำทะเลทรงตัวเหมาะกับการวางไซ ลากปลาหางแข็ง ตกหมึก คือ องค์ความรู้ที่ถ่ายทอดเป็นแบบแผนชีวิต นิยามสั้น ๆ ว่า อ่านน้ำจำลมอ่านฟ้าจำดาว ซึ่งจำเป็นต่อการอยู่รอดของชาวอูรักลาโวยจ ที่ออกทะเลแทบทุกวัน

10 ปีหลังการพัฒนาเกาะใหญ่น้อยเป็นแหล่งท่องเที่ยวทำให้แหล่งหาอยู่หากินลดน้อยลงหลายครอบครัวถูกให้ออกจากพื้นที่ซึ่งอาศัยมาเนิ่นนานจากผู้ถือครองเอกสารสิทธิ์ แม้มติ ครม.ปี 2553 จะรับรองหลักการฟื้นฟูชุมชนชาวเลในฐานะเขตพื้นที่วัฒนธรรมพิเศษ แต่จนถึงวันนี้ชาวอูรักลาโว้ยยังต้องต่อสู้เพื่อรักษาที่ทำกินและอาศัยที่ล้วนมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม

"อูรักลาโว้ย" หมายถึงคนแห่งทะเล เรียกตามวิถีชีวิตที่ผูกพันอยู่กับท้องทะเลในอดีตบรรพบุรุษล่องเรือในแถบอันดามันขึ้นพักตามเกาะต่าง ๆ ในหน้ามรสุม มีวัฒนธรรมภาษาเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตนเมื่อจับจองพื้นที่บนฝั่งยังรักษาภูมิปัญญาบรรพบุรุษจนกลายเป็นวิถีชาวเล โดยเกือบ 10 ปีที่ชาวเลราไวย์เผชิญกับการเปลี่ยนแปลงจนไม่สามารถเข้าถึงทรัพยากรธรรมชาติได้เหมือนก่อน เป็นปัญหาที่รอการแก้ไข เพื่อรักษาถิ่นฐานเดิมและฟื้นฟูวัฒนธรรมอูรักลาโวยจที่อาจกลืนหายไปในไม่ช้า


ข่าวที่เกี่ยวข้อง