เสน่ห์บางลำพู ... ศิลปวัฒนธรรม ณ ชุมชนบางลำพู

นางสาวปานทิพย์ ลิกขะไชย ผู้รับผิดชอบโครงการเสน่ห์บางลำพู .. บูรณาการศิลปวัฒนธรรมชุมชน บอกว่า  กว่า 10 ปีที่ผ่านมาหลายคนที่เข้ามาศึกษาเรื่องราวของชุมชนบางลำพู คงต้องรู้จัก “ประชาคมบางลำพู” และ “ชมรมเยาวชนอาสาสมัครเกสรลำพู” ที่รวมตัวทั้งผู้ใหญ่ ผู้สูงอายุ เด็ก เยาวชนในชุมชนเองที่ร่วมใจกันสร้างสรรค์กิจกรรมต่างๆ เพื่อพัฒนาชุมชนตนเองผ่านรูปแบบกิจกรรมที่แตกต่างกันออกไป อาทิ การด้านศิลปวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ชุมชน งานบุญงานศาสนา งานศิลปะรูปแบบต่างๆ เกิดการทำงานเป็นเครือข่ายจนทำให้เกิดผลงานเกิดขึ้นอย่างประจักษ์ต่อชุมชนและบุคคลทั่วไป อย่าง “ชมรมเกสรลำพู” จัดกิจกรรมภายใต้ชื่อโครงการ “เสน่ห์บางลำพู .. บูรณาการศิลปวัฒนธรรมชุมชน” ภายใต้การสนับสนุนจากแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) การเกิดผลงานที่เป็นสื่อในการเผยแพร่เรื่องราวของชุมชนผ่านการสร้างสรรค์งานด้วยความเข้าใจอย่างง่ายๆ และเป็นเรื่องราวของชุมชนอย่างแท้จริงด้วยฝีมือเด็กๆ ของทั้ง 2 ชุมชน คือ ชุมชนมัสยิดจักรพงษ์ และชุมชนวัดสามพระยา

 

ชุมชนมัสยิดจักรพงษ์ เป็นชุมชนที่มีวัฒนธรรมของชาวมุสลิมมาอย่างยาวนาน มีความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน ทั้งยังมีความสมานฉันท์ของชุมชน มีจุดศูนย์กลางในการรวมตัวเพื่อประกอบกิจศาสนา การทำกิจกรรมของชุมชน อยู่ภายในบริเวณลานพื้นที่ของมัสยิดจักรพงษ์

 

ชุมชนวัดสามพระยา เป็นศูนย์รวมทางจิตใจของผู้คนที่นับถือศาสนาพุทธ และลูกหลานของชาวชุมชนส่วนใหญ่ก็จะบวชเรียนกันที่วัดนี้ ในวัดสามพระยาแห่งนี้มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวบ้านเคารพนับถือกันอย่างยิ่งคือ พระพุทธรูป 3 องค์ ได้แก่ พระประธานในอุโบสถ หลวงพ่อนั่ง และหลวงพ่อนอน

สื่อสร้างสรรค์ .. เสน่ห์บางลำพู

 

 

การแต่งเพลงโดยการนำเอาของดีในมุมต่างๆ ทั้งด้านวิถีชีวิต วัฒนธรรม สถานที่สำคัญของชุมชนมาใส่ในเนื้อเพลง พร้อมประกอบท่าเต้นของเด็กๆ ในชุมชน ซึ่งบทเพลงนี้อาจไม่ใช่มีเนื้อหาของบทเพลงที่เป็นเพลงรักตามท้องตลาดที่หาฟังได้ทั่วๆ ไป แต่เป็นมุมมองความรักผ่านการเป็นคนในชุมชนนั้นเอง  

 

 

 จากการที่เด็กๆ ต้องการเรียนรู้เรื่องราวชุมชนตนเองผ่านการบอกเล่าของผู้ใหญ่ในชุมชน “ผู้ใหญ่เล่า เยาวชนเขียน” เด็กเหล่านี้ได้มีโอกาสพูดคุย ซักถาม ตั้งคำถาม กับผู้ใหญ่ ผู้เฒ่าผู้แก่จนมาเป็นหนังสือประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่น่าสนใจ เป็นเรื่องใกล้ตัว ที่เด็ก ผู้ใหญ่ คนในชุมชน รวมถึงคนภายนอกก็สามารถสัมผัสได้ผ่านหนังสือเล่มนี้

 

 

เมื่อมาบางลำพูแน่นอนว่าหลายคนต้องนึกถึงป้อมพระสุเมรุ ที่ตั้งเด่นตระหง่าอยู่บริเวณถนนพระอาทิตย์  และเหตุนี้เอง น้องเยาวชนในชมรมเกสรลำพูจึงได้ออกแบบเปเปอร์คราฟป้อมพระสุเมรุ ที่เป็นงานศิลปะกระดาษที่ตัดต่อ และขึ้นรูปจนเป็นป้อมพระสุเมรุ .. หนึ่งเดียวในบางลำพู

 

 

 หนังสือ Pop up แผนที่คนเดินในชุมชน ที่บ่งบอกถึงรายละเอียดต่างๆ ในชุมชนได้ในรูปแบบที่แผนที่ขนาดใหญ่ก็ไม่สามารถแสดงรายละเอียดได้ จะเป็นการบอกถึงจุดเริ่มต้นที่เริ่มจากศาสนาสถานที่ที่สำคัญ คือ วัด หรือมัสยิด จนทำให้เกิดเป็นชุมชนบ้านเรือน สภาพแวดล้อม ผู้คนในชุมชน และบ่งบอกถึงวิถีชีวิตในชุมชนนั้นๆ หนังสือเล่มนี้เทคนิคอยู่ที่การค่อยๆ เปิดไปแต่ละหน้า ลูกเล่นของกระดาษที่ถูกตัดต่อเป็นสถานที่ สิ่งของนั้นจะกระเด้งขึ้นตามหน้าที่เปิดจนสุดท้ายในภาพรวมของชุมชน

 

 

หนังสือเล่มนี้นำเสนอแผนที่ถึง 3 รูปแบบ มีความแตกต่างกันในการดูเส้นทางการเดินทางของชุมชน แผนที่ในภาพรวมใหญ่ของพื้นที่กรุงเทพมหานคร แผนที่ภายในเขตพระนคร และแผนที่ภายในชุมชน ซึ่งการเปิดแต่ละหน้าจะแสดงแผนที่นั้นๆ ทำให้มีความน่าสนใจในการดูแผนที่ด้วย

 

 

 อีกรูปแบบของการนำเสนอแผนที่ชุมชน ผ่านชิ้นงาน “ผ้า” เด็กๆ ชอบที่จะวาดรูป ขีดเขียนกันอยู่แล้ว ยิ่งทำให้การทำงานแผนที่ผ้านี้สนุกมากขึ้น นอกจากการวาดภาพ ทำเส้นทางการเดินทางแล้ว ยังทำให้เด็กๆ ได้เย็บปักถักร้อย นำผ้าที่วาดเสร็จแล้ว มายึดติดกับชิ้นผ้าผืนใหญ่ จนเป็นแผนที่ผ้าขนาดกว่า 2 เมตร ทำให้มีความน่าสนใจที่จะเข้าใจและเรียนรู้ชุมชนมากยิ่งขึ้น