หลากหลายเรื่องราว ใน"หน้ากากหลากมิติ"

ศิลปะ-บันเทิง
12 มิ.ย. 56
15:25
279
Logo Thai PBS
หลากหลายเรื่องราว ใน"หน้ากากหลากมิติ"

ไม่เพียงเป็นเครื่องประดับบนใบหน้าที่มีเสน่ห์ที่ความลึกลับ แต่หน้ากากยังเต็มไปด้วยความเชื่อทางวัฒนธรรม

นางแบบไร้หน้า หากชวนให้จับจ้องด้วยหน้ากากทำจากอัญมณีหลายร้อยชิ้น เข้ากับชุดเสื้อผ้าที่ตัดเย็บอย่างประณีต งานฝีมือที่กลายเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของดีไซเนอร์จากเบลเยี่ยม ที่ใช้ความลึกลับของหน้ากากสะท้อนตัวตน เข้ากับฉายาบุรุษปริศนาแห่งวงการแฟชั่น ที่ไม่เคยให้สัมภาษณ์แบบตัวต่อตัวหรือยอมถ่ายรูป

เดิมที่หน้ากากถูกใช้ในพิธีกรรม โดยตัวแทนใส่หน้ากากร่ายรำเพื่อสื่อสารกับเทพเจ้า จนต่อมาถูกใช้ในละครเวที เช่น ละครกรีกที่ใช้หน้ากากสับเปลี่ยนตัวละคร  หรือ Comme dell' Arte ละครพื้นบ้านของอิตาลี ที่ใช้หน้ากากของตัวละครแทนพฤติกรรมของผู้คนในเวนิซ เช่น คนรวยขี้เหนียว คนรับใช้ นอกจากนี้หน้ากากยังถูกนำมาใช้เพื่อแสดงจุดยืนทางสังคม เช่น หน้ากากกายฟอว์กส์ ที่จุดเริ่มต้นถูกใช้เพื่อสร้างความเท่าเทียมระหว่าง 2 นิกายในคริสตศาสนา และนำมาเป็นสัญลักษณ์ในภาพยนตร์ V for Vendetta ที่ตัวละครเอกใช้ต่อต้านระบบเผด็จการของรัฐบาล

ภายใต้หน้ากากเราคงไม่ทราบว่าผู้สวมใส่หน้าตาเป็นอย่างไร เป็นที่มาของสำนวนที่ว่าใส่หน้ากากเข้าหากัน แต่นอกจากจะใช้เพื่อปกปิดหรือซุกซ่อนตัวตนของผู้สวมใส่แล้ว หน้ากากเป็นงานศิลปะที่สะท้อนเรื่องราวและวัฒนธรรมของผู้คนที่แตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่ เห็นได้จากการออกแบบหน้ากากที่มีรูปร่าง สี และลวดลายแตกต่างกัน

ลายเส้นแบบนามธรรมตีความจากสิ่งรอบตัว เป็นลวดลายที่มักพบบนหน้ากากพื้นเมืองของชาวแอฟริกัน รวมถึงการใช้วัสดุจากธรรมชาติ เช่น ไม้ กะลา มะพร้าว เพื่อแสดงความเคารพต่อธรรมชาติ  ขณะที่หน้ากากในทวีปเอเชียมักใช้เป็นตัวแทนของบรรพบุรุษเพื่อแสดงความเคารพ ซึ่งถูกออกแบบให้มีเค้าโครงคล้ายมนุษย์ยุคแรกเริ่ม เช่น หน้ากากทรงกลม ใช้ในการแสดงละครเวที และหน้ากากปู่เยอย่าเยอของประเทศลาว

คำถามว่าใครคือบุคคลภายใต้หน้ากาก จึงกลายเสน่ห์ของเครื่องประดับชิ้นนี้ที่มีทั้งแง่บวกและลบ ตัวละครวายร้ายใช้หน้ากากปิดบังใบหน้าเพื่อสร้างความน่ากลัว และเป็นสัญลักษณ์บอกสภาพจิตใจตัวละคร เช่น อีริค หรือ ปีศาจแห่งโรงอุปรากร ในภาพยนตร์เพลง Phantom of the Opera ที่ใช้หน้ากากซุกซ่อนใบหน้าพิการแต่กำเนิด ความลึกลับของหน้ากากยังเป็นแรงบันดาลใจให้นักประพันธ์ เช่น อเล็กซานเดอร์ ดูมาร์ ที่ได้เค้าโครงการแต่งนวนิยายจากนักโทษชายที่สวมหน้ากากเหล็กตลอด 34 ปีที่ถูกคุมขังในคุกบาสตีล หน้ากากสามารถเปลี่ยนบุคลิกและสร้างตัวตนขึ้นมาใหม่ เช่น ภาพยนตร์แนวซุปเปอร์ฮีโร่ แง่มุมมากมายที่น่าสนใจ ทำให้หน้ากากเป็นมากกว่าอุปกรณ์สร้างความบันเทิง หรือเป็นเเค่เพียงเครื่องประดับบนใบหน้า


ข่าวที่เกี่ยวข้อง