ใกล้เริ่มแล้ว! เพอร์เซเวียแรนส์สำรวจ “มาอัส” หินดาวอังคารก้อนแรก

Logo Thai PBS
ใกล้เริ่มแล้ว! เพอร์เซเวียแรนส์สำรวจ “มาอัส” หินดาวอังคารก้อนแรก
“มาอัส” (Máaz) หินดาวอังคารก้อนแรกที่รถสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ขององค์การนาซาจะเริ่มสำรวจทางวิทยาศาสตร์ เป็นคำในภาษานาวาโฮ (Navajo) หนึ่งในกลุ่มชนพื้นเมืองอเมริกันขนาดใหญ่ในสหรัฐฯ แปลว่า “ดาวอังคาร”

วันนี้ (15 มี.ค.2564) สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ เปิดเผยผ่านเฟซบุ๊กว่า “มาอัส” (Máaz) คือชื่อของหินดาวอังคารก้อนแรกที่รถสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ขององค์การนาซาจะเริ่มสำรวจทางวิทยาศาสตร์ เป็นคำในภาษานาวาโฮ (Navajo) แปลว่า “ดาวอังคาร” การตั้งชื่อครั้งนี้เป็นความร่วมมือกันระหว่าทีมเพอร์เซเวียแรนส์กับสำนักงานประธานและรองประธานกลุ่มชนพื้นเมืองนาวาโฮ ซึ่งเป็นหนึ่งในกลุ่มชนพื้นเมืองอเมริกันขนาดใหญ่ในสหรัฐฯ 

ในระหว่างการปฏิบัติภารกิจบนพื้นผิวดาวอังคาร สมาชิกในทีมจะได้รับมอบหมายให้ตั้งชื่อเล่นแก่จุดเด่นต่าง ๆ บนพื้นผิวดาวอย่างก้อนหิน ดิน และลักษณะทางธรณีวิทยาที่น่าสนใจอื่น ๆ ซึ่งในอดีตจะตั้งตามชื่อพื้นที่ทางธรณีวิทยาบนโลก ชื่อคน และสถานที่ที่เกี่ยวกับการออกสำรวจ โดยชื่อเหล่านี้มีการใช้อย่างไม่เป็นทางการภายในทีมควบคุมภารกิจ ในขณะที่ชื่อภูมิประเทศอย่างเป็นทางการจะตั้งชื่อโดยสหพันธ์ดาราศาสตร์นานาชาติ (IAU)

อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง 

"นาซา" เปิดเสียงแรกบนดาวอังคาร จากหลุมอุกกาบาตเจซีโร

สำเร็จ "เพอร์เซเวียแรนซ์" ลงจอดบนพื้นผิวดาวอังคาร

ว่าด้วยการตั้งชื่อบนดาวอังคาร

ก่อนการปล่อยเพอร์เซเวียแรนส์ขึ้นสู่อวกาศ ทีมเจ้าหน้าที่ของเพอร์เซเวียแรนส์ ได้แบ่งพื้นที่ในหลุมอุกกาบาตเจซีโร (บริเวณที่เพอร์เซเวียแรนส์ลงจอด) ออกเป็นช่องกริดสี่เหลี่ยม แต่ละช่องกริดมีพื้นที่ 1.5 ตารางกิโลเมตร ทีมเพอร์เซเวียแรนส์จะตั้งชื่อช่องกริดเหล่านี้ตามชื่อเขตอุทยานแห่งชาติและเขตอนุรักษ์บนโลกที่มีลักษณะทางธรณีวิทยาใกล้เคียง ซึ่งเพอร์เซเวียแรนส์ลงจอดบนช่องกริดเซหยิ (Tséyi’) ที่เป็นชื่อภาษานาวาโฮของอนุสรณ์สถานแห่งชาติหุบเขาเดอเชย์ (Canyon de Chelly National Monument) ในรัฐแอริโซนา อยู่ตรงใจกลางของพื้นที่กลุ่มชนพื้นเมืองนาวาโฮ (Navajo Nation)

ทีมเพอร์เซเวียแรนส์มีแผนจะพิจารณาชื่ออุทยานแห่งชาติของแต่ละช่องกริด ก่อนจัดทำบัญชีรายชื่อที่เกี่ยวข้องกับชื่ออุทยานดังกล่าว แล้วนำไปใช้ตั้งชื่อเล่นให้กับพวกจุดเด่นที่พบบนพื้นผิวดาว นักวิทยาศาสตร์ในโครงการจะทำงานร่วมกับวิศวกรชาวนาวาโฮที่ทำงานอยู่ในทีม เพื่อประสานงานขออนุญาตและความร่วมมือจากกลุ่มชนพื้นเมืองนาวาโฮเพื่อตั้งชื่อให้กับสิ่งต่าง ๆ บนพื้นผิวดาวอังคาร

จากนั้น ประธาน รองประธาน และที่ปรึกษาของกลุ่มชนพื้นเมืองนาวาโฮจัดทำบัญชีรายชื่อคำภาษานาวาโฮสำหรับทีมเพอร์เซเวียแรนส์ บางชื่อตั้งมาจากลักษณะพื้นผิวบริเวณที่ลงจอดในภาพถ่ายจากเพอร์เซเวียแรนส์ เช่น “tséwózí bee hazhmeezh” ที่แปลว่า “แถวเหล่าก้อนกรวดที่ม้วนกลิ้งคล้ายคลื่น” และยังมีคำภาษานาวาโฮคำอื่น ๆ อย่าง “bidziil” แปลว่า “พลัง พละกำลัง” และ “hoł nilį́” แปลว่า “ความเคารพ” ขณะที่ชื่อรถสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ ที่แปลว่าความเพียรพยายาม จะตรงกับคำว่า “Ha’ahóni”

ใช้ภาษานาวาโฮฟื้นฟูภาษากลุ่มชาติพันธุ์

ทาง Jonathan Nez ประธานกลุ่มชนพื้นเมืองนาวาโฮกล่าวว่า ความร่วมมือกันระหว่างกลุ่มชาวนาวาโฮกับองค์การนาซาช่วยส่งเสริมการอนุรักษ์ฟื้นฟูการใช้ภาษานาวาโฮ และหวังว่าการนำคำภาษานาวาโฮมาใช้ในภารกิจเพอร์เซเวียแรนส์จะกระตุ้นให้เยาวชนชาวนาวาโฮรุ่นใหม่ตระหนักถึงความสำคัญของการเรียนภาษาของกลุ่มชาติพันธุ์

ในช่วงแรกทางทีมเพอร์เซเวียแรนส์มีรายชื่อจากคำภาษานาวาโฮ 50 คำ และทีมเพอร์เซเวียแรนส์จะทำงานประสานกับกลุ่มชนพื้นเมืองนาวาโฮต่อไปเพื่อให้ได้ชื่อจากคำในภาษานี้มากขึ้น สำหรับการสำรวจของเพอร์เซเวียแรนส์ในอนาคต

เมื่อจุดเด่นต่าง ๆ บนพื้นผิวดาวอังคารที่ยานเพอร์เซเวียแรนส์สำรวจได้รับชื่อเล่นภาษานาวาโฮแล้ว จะเกิดปัญหาจากระบบการเขียนเพื่อกำกับการออกเสียงในภาษานาวาโฮ ที่แม้ว่าจะใช้อักษรโรมันเช่นเดียวกับภาษาอังกฤษ แต่จะมีเครื่องหมายกำกับเสียงเพิ่มเข้ามา ได้แก่ การออกเสียงแบบบีบเส้นเสียง (เช่น ch' k' kw' tł' ts') เสียงวรรณยุกต์ (เช่น á áá é éé) และเสียงนาสิก (เช่น ą ąą ę ęę) ทำให้คอมพิวเตอร์ที่ยานเพอร์เซเวียแรนส์ใช้ไม่สามารถอ่านภาษาได้

ทีมเพอร์เซเวียแรนส์จะใช้อักษรโรมันในแบบภาษาอังกฤษโดยไม่มีเครื่องหมายกำกับเสียงไปก่อน ขณะที่กลุ่มชนพื้นเมืองนาวาโฮจะพยายามปรับรูปแบบการสะกดคำให้คอมพิวเตอร์สามารถอ่านได้และยังสอดคล้องกับการออกเสียงในภาษานาวาโฮ

สำหรับนักวิทยาศาสตร์ในทีมเพอร์เซเวียแรนส์นั้น ถือเป็นโอกาสได้เรียนรู้คำต่าง ๆ ในภาษานาวาโฮ และส่งเสริมให้ใช้ความคิดประยุกต์ด้านวิทยาศาสตร์กับภาษามากขึ้น ในการเลือกคำเพื่อตั้งชื่อเล่นจุดเด่นบนดาวอังคารให้สอดคล้องกับลักษณะทางธรณีวิทยาไปพร้อมกับความหมายของคำที่ผู้คนใช้

มาแล้ว! ภาพและชื่อของวัตถุแรกบนพื้นผิวดาวอังคารที่ #รถสำรวจเพอร์เซเวียแรนส์ จะทำการสำรวจ “มาอัส” (Máaz)...

โพสต์โดย NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ เมื่อ วันอาทิตย์ที่ 14 มีนาคม 2021

 

ข่าวที่เกี่ยวข้อง