เมื่อวันที่ 26 ก.ค.2564 ศ.นพ.มานพ พิทักษ์ภากร หัวหน้าศูนย์วิจัยการแพทย์แม่นยำ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก "มานพ พิทักษ์ภากร" ระบุว่า Nature Medicine ตีพิมพ์ผลการสลับวัคซีนระหว่าง AstraZeneca และ mRNA vaccine อีกงานหนึ่ง นับเป็นงานวิจัยชิ้นที่ 3 ที่ตีพิมพ์เป็นทางการ นอกเหนือจากการเผยแพร่ผ่าน preprint มาก่อนหน้านี้หลายงาน รวมถึง Com-COV ซึ่งเป็นการศึกษาใหญ่ที่สุดด้วย
ทีมนักวิจัยจากเยอรมนี ศึกษาผลการกระตุ้นภูมิคุ้มกัน (immunogenicity study) เปรียบเทียบกันระหว่างผู้ที่ฉีดวัคซีน AstraZeneca (AZ) หรือ mRNA (Pfizer หรือ Moderna) เหมือนกัน 2 เข็ม (โดย mRNA-mRNA ฉีดห่างกันเฉลี่ย 4 สัปดาห์ และ AZ-AZ ห่างกันเฉลี่ย 11 สัปดาห์)
กับผู้ที่ฉีดสลับระหว่าง AZ เข็มแรก และ mRNA เข็มสอง (ไม่ว่าจะเป็น Pfizer และ Moderna) ห่างกันเฉลี่ย 11 สัปดาห์ แล้วทำการวัดทั้ง humoral และ cellular immunity
ผลการศึกษาพบว่า ระดับ antibody (ทั้ง anti-spike และ neutralizing antibody) ในกลุ่มสลับเข็ม (AZ-mRNA) สูงกว่ากลุ่มที่ได้รับ AZ-AZ โดยเฉลี่ยราว 10 เท่า และมีระดับใกล้เคียงกับ mRNA-mRNA
เมื่อไปดูการศึกษา cellular immunity พบว่ากลุ่ม AZ-mRNA กระตุ้นได้ดีใกล้เคียงกับ mRNA-mRNA และบางอย่างดีกว่าด้วยซ้ำ เช่น spike-specific IFN-γ-producing CD8 T cells ที่สูตรผสมกระตุ้นได้ดีกว่าทั้ง AZ-AZ และ mRNA-mRNA
ด้านผลข้างเคียง พบว่ากลุ่ม AZ-mRNA มีผลข้างเคียงจากเข็มแรก (AZ) สูงกว่า แต่เข็มสอง (mRNA) กลับพบน้อยลง และน้อยกว่าเข็มสองในสูตร mRNA-mRNA ด้วย ซึ่งผลข้างเคียงนี้ต่างจากที่พบใน Com-COV ที่พบว่า กลุ่มผู้ที่ได้สูตรผสมมีผลข้างเคียงมากที่สุด
ความแตกต่างอาจเป็นเพราะทีมเยอรมนี เลือกใช้สูตร AZ-mRNA ซึ่งมีระยะการฉีดห่างกัน 9-12 สัปดาห์ ในขณะที่ Com-COV เลือกฉีดห่างกัน 4 สัปดาห์ อย่างไรก็ตามผลข้างเคียงนั้นไม่รุนแรง และอยู่ในเกณฑ์ที่ยอมรับได้
ผลการศึกษานี้ สนับสนุนข้อมูลก่อนหน้านี้ ที่ศึกษาคล้ายกันว่า การสลับชนิดวัคซีนระหว่าง AZ เข็มแรกกับ mRNA เข็มสอง กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดี และบางด้านดีกว่า mRNA-mRNA ด้วยซ้ำ ไม่แน่ว่าต่อไปสูตรนี้อาจเป็นสูตรที่เหมาะสมที่สุดก็ได้ ติดตามกันต่อไป
อ่านวิจัยเพิ่มเติม : Immunogenicity and reactogenicity of heterologous ChAdOx1 nCoV-19/mRNA vaccination