วันนี้ (16 พ.ย.2564) จากกรณีการตากข้าวบนพื้นถนนที่ส่งผลกระทบต่อการสัญจร นายทักษิณ เธียรวิริยะกมล หรือ "พ่อวัตร" เจ้าของเพจ อีสานรีวิว ได้แนะนำวิธีการทำลานตากข้าวแบบโบราณด้วยมูลควายที่ใช้สำหรับตั้งกองข้าวหรือลอมข้าว เพื่อรอการนวดข้าวซึ่งปัจจุบันหาดูได้ยากและสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการตากข้าวเปลือกได้
"พ่อวัตร" อธิบายขั้นตอนการทำลานข้าวด้วยมูลควายว่า ขั้นแรกต้องเตรียมพื้นที่โดยเลือกที่ที่มีความกว้าง เรียบ และถ้าอยู่บนเนินหรือที่สูงก็จะดีมาก จากนั้นดายหญ้าให้มีขนาดความกว้างตามที่ต้องการ
ในอดีตชาวนาจะจัดทำลานที่ทำจากมูลควายในการลอมข้าวหรือ นำข้าวที่เกี่ยวเสร็จและมัดรวมฟ่อนมาตากพักไว้เพื่อรอการนวดข้าวในระหว่างที่ไปเป็นแขกเกี่ยวข้าวที่นาของเพื่อนบ้าน
เนื่องจากในอดีตในกระบวนการปลูกข้าวและเกี่ยว จะใช้เวลาที่นานกว่าปัจจุบัน จึงต้องมีการจัดทำลานมูลควายเพื่อตากข้าวพักไว้ก่อน
หลังจากดายหญ้าจะพรมน้ำบริเวณลานดิน จากนั้นรวบรวมมูลควายที่ยังไม่แห้ง มากองไว้โดยพื้นที่ 1 เมตร ใช้มูลควายประมาณ 2-3 กอง ขึ้นอยู่กับขนาดของมูลควาย ทั้งนี้อาจใช้มูลวัวก็ได้แต่อาจจะต้องใช้ปริมาณมากกว่าเนื่องจากกองมูลมีขนาดเล็กกว่าและมีกลิ่นที่แรงกว่าขณะที่มูลควายจะไม่มีกลิ่นรุนแรง
ต่อมาจึงเดินย่ำมูลควายให้เละและเทน้ำผสม จากนั้นเกลี่ยฉาบผิวดินให้เรียบโดยใช้คราดหรือลูกกลิ้ง โดยฉาบเกลี่ยจะต้องมีปริมาณความหนาที่เหมาะสมคือ ไม่หนาเกินไปเพราะอาจทำให้ข้าวแห้งช้า หรือหากบางเกินไปแมลงก็จะเจาะได้ จากนั้นรอให้มูลควายที่ฉาบไว้แห้งประมาณ 3- 4 วัน จึงสามารถนำข้าวมาตากไว้ได้ซึ่งลานมีอายุยาวนานกว่า 1 เดือน
มูลควายที่นำมาใช้จะมีความหนืดมากกว่ามูลวัวและมีขนาดกองที่ใหญ่กว่า ตอนแรกอาจจะมีกลิ่น แต่ถ้าแห้งแล้วก็จะไม่มีกลิ่น ซึ่งมีประสิทธิภาพที่ดีในการใช้ตากข้าวเพราะดูดความชื้นได้ดี ระบายคงวามร้อนได้ดี ชาวนาสมัยก่อนจึงนิยมนำมาทำลานนวดข้าว
พ่อวัตร ยังอธิบายว่า ข้อดี ของ ลานนวดข้าวที่ทำจากมูลควายคือ การช่วยดูดความชื้นและระบายความร้อนได้ดีช่วยให้ข้าวแห้งเร็ว สมัยก่อนจะใช้ในการลอมข้าว แต่ในปัจจุบันหากจะนำมาประยุกต์ในการตากข้าวสารก็สามารถทำได้ แต่อาจจะต้องใช้เวลาในการเตรียมพื้นที่พอสมควรและเป็นการเพิ่มขั้นตอนการทำงานของชาวนา
หากใช้วิธีการตากด้วยผ้าใบพลาสติก บนพื้นที่ที่มีหญ้าหรือพืช ความชื้นจากต้นหญ้าหรือพืชต่าง ๆ อาจจะทำให้ข้าวไม่แห้งและเป็นเชื้อราได้
ดังนั้นจึงมักเห็นว่า ชาวนาในปัจุบันจึงใช้วิธีการตากบนลานปูน บนถนน รวมถึงปัจจุบันมูลควายที่มีราคาแพงขึ้นเนื่องจากปัจจบันมีผู้เลี้ยงควายน้อยลง แต่การนำภูมิปัญญาชาวบ้านในสมัยโบราณมาปรับใช้ก็ยังถือว่าใช้ได้
อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง
จบดราม่า! ตากข้าวเปลือกบนถนน-ยอมถอยเหลือเลนเดียว