เผยขอบเขตผลงานศิลปะกับการรุกล้ำพื้นที่ส่วนตัว

Logo Thai PBS
เผยขอบเขตผลงานศิลปะกับการรุกล้ำพื้นที่ส่วนตัว

การถ่ายรูปหรือบันทึกภาพผู้อื่นในที่สาธารณะ บางครั้งก็ยากที่จะชี้ชัดลงไปได้ว่าเป็นการละเมิดสิทธิส่วนตัวหรือไม่ โดยในกรณีล่าสุด ที่นิวยอร์คมีศิลปินคนหนึ่งตั้งกล้องถ่ายภาพเพื่อนบ้านจากหน้าต่างมาทำเป็นผลงาน ทำให้เกิดการถกเถียงอย่างกว้างขวาง

ภาพชายนอนหันหลังคนถือกรรไกร หรือสิ่งของต่างๆ ทั้งโคมไฟ และสุนัข คือสิ่งที่เห็นได้หากสังเกตจากหน้าต่างอพาร์ทเมนต์แห่งหนึ่งในย่าน Tribeca ใจกลางกรุงนิวยอร์ค และเป็นแรงบันดาลใจให้ศิลปิน Arne Svenson ตั้งกล้องถ่ายภาพกิจกรรมในชีวิตประจำวันของเพื่อนบ้านเหล่านี้มาถ่ายทอดในภาพชุดชื่อ The Neighbors โดยไม่ได้ขออนุญาต แม้ไม่ได้เปิดเผยหน้าตาของผู้ที่อยู่ในภาพ แต่หลังจากจัดแสดงได้ไม่นาน ศิลปินถูกฟ้องจากเพื่อนบ้านที่มาพบเห็นภาพคนในครอบครัวภายหลัง แต่ผลการตัดสินของศาลออกมาว่าศิลปินไม่มีความผิด ตามข้อกฎหมายเสรีภาพการแสดงความคิดเห็น  ทำให้เกิดการถกเถียงอย่างกว้างขวางถึงขอบเขตของผลงานศิลปะกับการรุกล้ำพื้นที่ส่วนตัว

แม้เป็นที่พักส่วนตัว แต่ภาพที่สามารถมองเห็นได้จากภายนอกทำให้เขตของพื้นที่ส่วนตัวและสาธารณะไม่อาจแบ่งได้อย่างชัดเจน และบ่อยครั้งที่ศิลปินช่างภาพมักใช้วิธีการแอบบันทึกชีวิตของผู้คนโดยไม่ขออนุญาตเพื่อให้ได้ภาพที่เป็นธรรมชาติที่สุด  โดยก่อนหน้านี้มีทั้งผลงานที่อื้อฉาวยิ่งกว่าของ Merry Alpern ในชื่อชุด Dirty Windows ที่สำรวจชีวิตของผู้หญิงขายบริการจากหน้าต่างโรงแรมม่านรูด หรือภาพถ่ายชุด The Park ของ Kohei Yoshiyuki ถ่ายภาพพฤติกรรมของกลุ่มคนที่แอบตามไปดูคู่รักมีเพศสัมพันธ์กันในสวนสาธารณะกรุงโตเกียว  ขณะที่ Michael Wolf ช่างภาพชื่อดังที่เคยมีผลงานแอบดูจากหน้าต่างอย่างภาพถ่ายชื่อชุด Window Watching ยอมรับว่าหากรู้ว่าในตอนหลับมีใครสักคนเข้ามาถ่ายรูปตนเอง คงจะรู้สึกไม่สบายใจ

Arne Svenson ศิลปินที่ชนะคดีการแอบถ่ายภาพจากหน้าต่างในครั้งนี้  เผยว่าเขาไม่เคยมีเจตนาจะเผยแพร่ภาพที่ล่อแหลมหรือดูไม่ดี หากเป็นการบันทึกภาพคนในอพาร์ทเมนต์ในฐานะตัวแทนของมนุษย์ทั่วไป โดยไม่ชี้เฉพาะบุคคลในโลกที่มีการบันทึกภาพตลอดเวลาไม่ว่าจะเป็นสื่อภาพถ่าย วีดีโอ หรือกล้องวงจรปิด การหลีกเลี่ยงไม่ให้ถูกบันทึกภาพจึงเป็นเรื่องที่ทำได้ยาก  แม้อิสรภาพในการสร้างงานศิลปะจะอยู่ภายใต้แนวคิดเสรีภาพบนสังคมประชาธิปไตย แต่เมื่อเกิดกรณีการละเมิดพื้นที่ส่วนตัว ตลอดจนสร้างความหวาดระแวงในการใช้ชีวิตทั่วไป สะท้อนว่าเรื่องนี้ยังเป็นประเด็นถกเถียงที่ไม่อาจหาคำตอบตายตัว

อีกเรื่องหนึ่งที่ยังคงถกเถียงกันอยู่ คือสิทธิในการเป็นเจ้าของภาพตัวเอง เพราะหลายครั้งที่ภาพถ่ายเหล่านี้ ถูกนำไปขายในฐานะผลงานศิลปะได้ราคาดี โดยผู้ที่อยู่ในภาพนั้นไม่เคยรู้ตัวเลย


ข่าวที่เกี่ยวข้อง