คลองสุเอซ (The Suez Canal) อยู่ในประเทศอียิปต์ เชื่อมต่อระหว่างเมืองพอร์ตเซด ฝั่งทะเลเมดิเตอเรเนียนกับเมืองสุเอซ ฝั่งทะเลแดง มีความยาว 162 กม. กว้างประมาณ 60-300 ม. ใช้เวลาขุด 10 ปี ตั้งแต่วันที่ 25 เม.ย.2502-2512 เปิดใช้งานเมื่อวันที่ 17 พ.ย.2412 คลองสุเอซถูกออกแบบโดย แฟร์ดินานด์ เดอ เลซเซปส์ (Ferdinand de Lesseps) นักการทูตชาวฝรั่งเศส ได้รับเงินอุดหนุนจากรัฐบาลอียิปต์ในการดำเนินงาน และต่อมารัฐบาลอังกฤษเข้าซื้อหุ้นกรรมสิทธิ์ส่วนใหญ่ หลังจากที่อังกฤษได้อียิปต์เป็นดินแดนในอารักขาของตน ตอนปี พ.ศ.2425
จนกระทั่งวันที่ 26 ก.ค.2499 รัฐบาลอียิปต์ได้ประกาศให้คลองนี้ตกเป็นของรัฐ ทำให้รัฐบาลอังกฤษและฝรั่งเศส ประท้วงและเข้าแทรกแซงการดำเนินงานของคลอง ส่งผลให้มีการปิดคลองจนถึง พ.ศ.2500 ต่อมาเมื่อเกิดสงครามระหว่างอาหรับกับอิสราเอล อียิปต์ได้ปิดคลองสุเอซอีกครั้งหนึ่ง ระหว่าง พ.ศ.2510-2518
คลองสุเอซช่วยย่นระยะทางการเดินเรือระหว่างยุโรปกับเอเชียให้สั้นลงเป็นอย่างมาก เนื่องจากไม่ต้องแล่นเรืออ้อมแหลมกู๊ดโฮป ทวีปแอฟริกาได้ถึง 6,400 กม. ใช้เวลาเดินเรือผ่านคลองประมาณ 13 ชั่วโมง
แหลมกู๊ดโฮป ใต้สุดของทวีปแอฟริกา
แหลมกู๊ดโฮป ใต้สุดของทวีปแอฟริกา
คลองสุเอซแบ่งเป็นส่วนเหนือและใต้ โดยมีทะเลสาบเกรตบิตเทอร์ (Great Bitter) อยู่ตรงกลาง ในช่วงแรกต้องมีที่กั้นน้ำ เพื่อให้เรือแล่นผ่านเข้าไปที่ละช่วง เนื่องจากน้ำทะเลทั้ง 2 ฝั่งมีระดับไม่เท่ากัน แต่ปัจจุบันที่กั้นน้ำถูกถอดออกไปแล้ว เพราะระดับน้ำทะเลทั้ง 2 ฝั่งใกล้เคียงกัน ปัจจุบันคลองสุเอซได้รับการปรับปรุง และเปิดให้เรือนานาชาติแล่นผ่านได้ตามปกติแล้ว นับเป็นคลองที่มีความสำคัญ ทางด้านการค้าและทางยุทธศาสตร์มาก แห่งหนึ่งของโลก
5 เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ "คลองสุเอซ"
แผนการขุดคลองมีมาตั้งแต่ยุคอียิปต์โบราณ แม้การขุดคลองสุเอซจะเสร็จสิ้นไปเมื่อ 155 ปีที่แล้ว แต่มีบันทึกทางประวัติศาสตร์ คาดว่าคลองสุเอซอาจถูกสร้างเสร็จในศตวรรษที่ 3 ก่อนคริสต์ศักราชในสมัยราชวงศ์ปโตเลมี และบุคคลในประวัติศาสตร์จำนวนมากรวมทั้ง "คลีโอพัตรา" ก็อาจเคยเดินทางด้วย แต่ในยุคสร้างคลองแรกๆ ขุดเพื่อเชื่อมระหว่างทะเลแดงและแม่น้ำไนล์
นโปเลียน โบนาปาร์ต เจ้าของไอเดียขุดคลองสุเอซ หลังพิชิตอียิปต์ได้ในปี พ.ศ.2341 ผู้บัญชาการทหารฝรั่งเศส "นโปเลียน โบนาปาร์ต" ได้ส่งทีมสำรวจเพื่อตรวจสอบความเป็นไปได้ในการตัดคอคอดสุเอซ และสร้างคลองจากทะเลแดงไปจนถึงทะเลเมดิเตอร์เรเนียน แต่ต้องใช้การสำรวจพื้นที่ถึง 4 ครั้ง ถึงสามารถเริ่มแผนขุดคลองสุเอซได้
เทพีเสรีภาพเกือบได้อยู่ที่ปากคลองสุเอซ พ.ศ.2412 เมื่อคลองใกล้ขุดเสร็จ ประติมากรชาวฝรั่งเศส "เฟรเดอริก-โอกุสต์ บาร์โธลดี" พยายามโน้มน้าวให้บริษัทผู้ขุดคลองสุเอซ ยอมให้เขาสร้างประติมากรรมชื่อ "อียิปต์นำแสงสว่างสู่เอเชีย" ที่ทางเข้าเมดิเตอร์เรเนียน บาร์โธลดีจินตนาการถึงรูปปั้นหญิงสูง 90 ฟุต สวมชุดชาวนาอียิปต์ ถือคบเพลิงขนาดใหญ่ เปรียบเสมือนประภาคารสำหรับนำทางเรือเข้าไปในคลอง แต่โครงการนี้ไม่ได้เกิดขึ้นจริง แต่ บาร์โธลดี เก็บไอเดียนี้ไปทำให้เกิดขึ้นจริง ในปี 2429 แต่เป็นที่ท่าเรือนิวยอร์ก อนุสาวรีย์นี้มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า "เสรีภาพให้ความกระจ่างแก่โลก" หรือที่รู้จักในนาม "เทพีเสรีภาพ"
เทพีเสรีภาพที่นครนิวยอร์ก
เทพีเสรีภาพที่นครนิวยอร์ก
วิกฤตการณ์สุเอซ อังกฤษที่รุกรานอียิปต์ได้อ้างถึงกรรมสิทธิ์ในคลองสุเอซมาอย่างยาวนาน จนในปี 2465 อียิปต์ได้รับเอกราช ชาวอียิปต์เริ่มไม่พอใจที่ทหารอังกฤษยังคงปักหลักอยู่บริเวณคลองสุเอซเพื่ออ้างกรรมสิทธิ์ผลประโยชน์ ในที่สุดความตึงเครียดก็ปะทุขึ้นในปี 2499 เมื่อ ปธน.กามาล อับเดล นัสเซอร์ แห่งอียิปต์ โอนสัญชาติ คลองสุเอซ มาเป็นของอียิปต์ อังกฤษ อิสราเอล และฝรั่งเศส ไม่พอใจ เปิดฉากโจมตีอียิปต์ แต่ต่อมาต้องถอนตัวด้วยความอับอาย เพราะถูกประณามจากสหรัฐฯ และ ภัยคุกคามจากนิวเคลียร์จากสหภาพโซเวียต
ยกเครื่องคลองครั้งใหญ่ การจราจรที่หนาแน่นขึ้นเรื่อยๆ ทำให้ความกว้างของตคลองสุเอซเริ่มไม่ตอบโจทย์บริษัทเดินเรือสินค้า ในปี 2558 มีการขยายคลองเพื่อให้สามารถเดินเรือ 2 ทางได้ แต่การปรับปรุงดังกล่าวถือว่ายังไม่ประสบความสำเร็จ เมื่อในปี 2564 มีเหตุการณ์เรือบรรทุกสินค้า EVERGREEN ขนาด 1,300 ฟุตเข้าไปปิดกั้นเส้นทางในคลองเกือบ 1 สัปดาห์ ทำให้การค้าโลกหยุดชะงักครั้งใหญ่
ภาพสามมิติเมื่อเรือบรรทุกสินค้า EVERGREEN ติดขวางคลองสุเอซเมื่อปี 2564
ภาพสามมิติเมื่อเรือบรรทุกสินค้า EVERGREEN ติดขวางคลองสุเอซเมื่อปี 2564
การขุดคลองเดินเรือสมุทรในพื้นที่อื่นๆ
การขุดคลองใหญ่ๆ นั้น เป็นการเชื่อมคลองโดยอาศัยโครงสร้างของคลองเดิมที่มีการขุดในแต่ละยุคสมัย ซึ่งคลองเหล่านี้สร้างรายได้ให้กับประเทศจากการเก็บค่าธรรมเนียมการผ่านทาง ผลประโยชน์จากการทำธุรกรรม การขนส่งสินค้าและคมนาคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งของคลองปานามา ซึ่งเป็นแหล่งรายได้หลักของประเทศปานามา ปัจจุบันมีการขุดคลองเดินเรือสมุทรแล้วรวมทั้งสิ้น 14 แห่งทั่วโลก ได้แก่
- ประเทศปานามา "คลองปานามา" เชื่อมระหว่าง มหาสมุทรแปซิฟิกกับทะเลแคริบเบียน
- ประเทศอียิปต์ "คลองสุเอซ" เชื่อมระหว่าง ทะเลเมดิเตอร์เรเนียนกับทะเลแดง
- ประเทศเยอรมนี "คลองคีล" เชื่อมระหว่าง ทะเลเหนือกับทะเลบอลติก
- ประเทศรัสเซีย "คลองระหว่างทะเลขาวกับทะเลบอลติค" เชื่อมระหว่าง ทะเลขาวกับทะเลบอลติก
- ประเทศโรมาเนีย "คลองระหว่างแม่น้ำดานูบและทะเลดำ" เชื่อมระหว่าง แม่น้ำดานูบกับทะเลดำ
- ประเทศเยอรมนี "คลองไรน์-ไมน์-ดานูบ" เชื่อมระหว่าง แม่น้ำไมน์กับแม่น้ำดานูบ
- ประเทศรัสเซีย "คลองวอลกา-ดอน" เชื่อมระหว่าง แม่น้ำวอลกากับแม่น้ำดอน
เรือบรรทุกสินค้าในคลองปานามา
เรือบรรทุกสินค้าในคลองปานามา
- ประเทศสหรัฐอเมริกา "คลองเดินเรือฮิวตัน" เชื่อมระหว่าง แผ่นดินฮิวสตันถึงอ่าวเม็กซิโก
- ประเทศสหราชอาณาจักร "คลองเดินเรือแมนเชสเตอร์" เชื่อมระหว่าง แผ่นดินแมนเชสเตอร์ถึงทะเลไอริช
- ประเทศแคนาดา "คลองเวลแลนด์" เชื่อมระหว่าง ทะเลสาบออนแทรีโอกับทะเลสาบอิรี
- ประเทศสหรัฐอเมริกา-แคนาดา "คลองเซนต์ลอว์เรนซ์ซีเวย์" เชื่อมระหว่าง เกรตเลกส์กับมหาสมุทรแอตแลนติก
- ประเทศจีน "คลองใหญ่" เชื่อมต่อแม่น้ำไห่เหอ แม่น้ำฮวงโห แม่น้ำหวยเหอ แม่น้ำแยงซี และแม่น้ำเฉียนถังเจียง
- สหราชอาณาจักร "คลองแคเลโดเนียน" เชื่อมระหว่าง ชายฝั่งทิศตะวันออกของอินเวอร์เนสส์กับชายฝั่งทิศตะวันตกของคอร์แพช
- ประเทศกรีซ "คลองคอรินท์" เชื่อมระหว่าง อ่าวคอรินท์กับอ่าวซาโรนิก
เรือบรรทุกเครื่องบิน John F.Kennedy ขณะผ่านคลองสุเอซหลังเสร็จสิ้นภารกิจรบในตะวันออกกลาง
เรือบรรทุกเครื่องบิน John F.Kennedy ขณะผ่านคลองสุเอซหลังเสร็จสิ้นภารกิจรบในตะวันออกกลาง
ที่มา : History.com, มูลนิธิโครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน, สถาบันปรีดี พนมยงค์
อ่านข่าวอื่น :
อุกอาจ! ผู้ต้องหาคดียาเสพติดหนีระหว่างพาขึ้นศาล
ทองสวิงต่อเนื่อง เปิดตลาดบวก 200 บาท ลุ้นจีดีพีสหรัฐฯ Q1คืนนี้