ในอดีตเกาะหลีเป๊ะ จ.สตูล มีผู้บุกเบิกคนสำคัญ คือ ชาวเล ชื่อ โต๊ะคีรี หลังจากนั้นก็มีภรรยา ลูก และหลานหลายเชื้อสาย และได้แบ่งมรดกที่ดินให้เท่ากันเกือบทุกครอบครัว แต่ความเจริญที่คืบคลานเข้ามาบนเกาะ ทำให้ชาวเลบางส่วนได้ขายเอกสารสิทธิของตัวเองให้นักธุรกิจ หรือบางครอบครัวก็ต้องปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตให้สอดรับกับสังคมที่เปลี่ยนไป ขณะที่บางคนซึ่งพอมีทุนทรัพย์ก็ผันตัวเองมาทำธุรกิจการท่องเที่ยว ทำให้วิถีชีวิตชาวเลบนเกาะหลีเป๊ะในปัจจุบันเปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง
นายบุญชู หาญทะเล ชาวเลดั่งเดิมบนเกาะหลีเป๊ะ กล่าวว่า ทุกวันนี้ต้องหันมาขับรถจักรยานยนต์พ่วงข้างรับส่งนักท่องเที่ยว แม้ตลอดชีวิตของเขาจะผูกผันกับการออกเรือหาปลา แต่ค่าครองชีพที่สูงขึ้นบนเกาะ ก็ทำให้ตัวเขาต้องปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตชาวประมงกลายมาเป็นคนรับจ้าง แต่สิ่งนี้ก็ไม่น่ากังวลไปกว่าอนาคตของชาวเลบนเกาะที่ถูกกลืนกินจากการพัฒนา โดยเฉพาะพื้นที่สาธารณะประโยชน์และทรัพยากรที่เคยสามารถใช้ร่วมกันกลับลดน้อยลง
ขณะที่ นางประภา สิริฮัน หนึ่งในเกือบ 10 ครอบครัวของชาวเลที่ยังอาศัยบนที่ดินซึ่งอยู่ระหว่างการพิพาทกับเจ้าของเดิม ซึ่งเป็นชาวเลอีกกลุ่มหนึ่งที่ได้รับมรดกจากโต๊ะคีรีบรรพบุรุษผู้บุกเบิกเกาะหลีเป๊ะ ที่ยังอยู่ระหว่างการดำเนินคดีในชั้นศาล เช่นเดียวกับชาวเลอีกหลายครอบครัวที่เริ่มไร้ที่อยู่และพยายามทุกวิถีทางเพื่อให้ได้อาศัยบนที่ดินผืนเดิม